Το 2022 υπήρξε χρονιά κατά την οποία οι δείκτες του κλάδου της κρουαζιέρας ανέκαμψαν σχεδόν ολοκληρωτικά σε διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο. Η άρση των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19, από το σύνολο των κυβερνήσεων, είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή επαναφορά της κρουαζιέρας σε προπανδημικά επίπεδα επιβεβαιώνοντας την τάση μεγέθυνσης του κλάδου που παρατηρείται κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Μεσογειακά κράτη που επενδύουν στην κρουαζιέρα όπως η Ιταλία, η Μάλτα και η Ελλάδα, κατά την προηγούμενη χρονιά, υποδέχτηκαν αυξημένο αριθμό επιβατών και κρουαζιερόπλοιων σε σχέση με την προηγούμενη διετία. Μάλιστα, στην περίπτωση της χώρας μας παρατηρήθηκε ρεκόρ κινήσεων κρουαζιερόπλοιων στους ελληνικούς λιμένες χωρίς αντίστοιχα όμως και ρεκόρ αφίξεων επιβατών και εσόδων, γεγονός που αποδίδεται στη μικρότερη πληρότητα των πλοίων. Σε κάθε περίπτωση, οι προοπτικές της κρουαζιέρας στη χώρα μας παραμένουν ευοίωνες για τα επόμενα έτη υπό την προϋπόθεση της αναβάθμισης των υποδομών των ελληνικών λιμενικών εγκαταστάσεων, της διεύρυνσης του homeporting[1], της παροχής σύγχρονων τουριστικών υπηρεσιών προς τους ταξιδιώτες και της ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής για τον κλάδο.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει ένας δημοφιλής προορισμός κρουαζιέρας λόγω της γεωγραφικής της θέσης, της φυσικής της ομορφιάς και του μακραίωνου πολιτισμού της. Η χώρα μας βρίσκεται στην τρίτη θέση στην Ευρώπη ως προς την επιλογή των επιβατών πίσω από την Ιταλία και την Ισπανία.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ένωσης Λιμένων Ελλάδας[2], το 2022 πραγματοποιήθηκαν 4614 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων σε ελληνικούς λιμένες, αριθμός που ξεπέρασε τους αντίστοιχους των προηγούμενων ετών. Την ίδια χρονιά οι κινήσεις επιβατών κρουαζιέρας στους ελληνικούς λιμένες ανήλθαν σε 4.381.786 παρουσιάζοντας αύξηση 209% συγκριτικά με το 2021, όχι όμως και με το 2019. Ωστόσο ,παρά την υστέρηση των κινήσεων επιβατών το 2022 σε σύγκριση με το 2019, επισημαίνεται ότι σε κάποιους από τους ελληνικούς λιμένες όπως της Ρόδου, της Θεσσαλονίκης και της Πάρου καταγράφηκε το 2022 αύξηση-ρεκόρ.
Οι ευοίωνες προοπτικές αναμένεται να συνεχιστούν και κατά το τρέχον έτος. Πιο συγκεκριμένα, 36 εταιρείες έχουν προγραμματίσει κρουαζιέρες με τα πλοία τους στην Ελλάδα. Τα πλοία αυτών των εταιρειών προγραμματίζεται να επισκεφτούν 48 λιμένες ενώ τουλάχιστον 20 από αυτά θα χρησιμοποιήσουν ελληνικά λιμάνια για homeporting , κυρίως δε το λιμένα του Πειραιά. Ο Πειραιάς χρησιμοποιείται ως λιμάνι βάσης από εταιρείες όπως η Royal Carribean, η Oceania, η Princess, η Celestyal, η Norwegian Cruise Lines, η Viking, η Regent Seven Seas, η Seaborn κ.α.
Το σύνολο των κρουαζιερόπλοιων που θα επισκεφθεί τα ελληνικά λιμάνια το 2023 εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 100. Η Norwegian Lines και η Viking Cruises διαθέτουν τα περισσότερα κρουαζιερόπλοια (8) και ακολουθούν η MSC (7) και η Windstar Cruises (6).
Η χωρητικότητα των κρουαζιερόπλοιων που επισκέπτονται την Ελλάδα ποικίλλει με τα μεγαλύτερα να διαθέτουν δυνατότητα φιλοξενίας άνω των 4.000 επιβατών και τα μικρότερα (Yachts και ιστιοφόρα) κάτω των 150 επιβατών. Τα 100 κρουαζιερόπλοια μπορούν να υποδεχτούν 135.111 επιβάτες. Από αυτούς, τα πλοία της Norwegian Cruise Lines διαθέτουν συνολική χωρητικότητα 24.609 επιβατών και της MSC 21.381.
Ο μ.ό. παραμονής σε ελληνικούς λιμένες υπολογίζεται σε 2.5 ημέρες, γεγονός που αποτελεί αύξηση σε σχέση με προηγούμενα έτη. Η αύξηση της διάρκειας παραμονής σημαίνει, εκτός των άλλων, επισκέψεις σε περισσοτέρους ελληνικούς λιμένες και επομένως μεγαλύτερη κατανάλωση εκ μέρους των επιβατών κρουαζιέρας που αποβιβάζονται σε ελληνικούς προορισμούς ενισχύοντας έτσι τόσο τις τοπικές οικονομίες όσο και τα έσοδα του ελληνικού δημοσίου.
Καθώς οι συνέπειες της πανδημίας υποχωρούν, το τρέχον έτος είναι πιθανή η αύξηση ρεκόρ και στις ταξιδιωτικές εισπράξεις από την κρουαζιέρα σε αντίθεση με το 2022 όπου με βάση την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος[3], οι ταξιδιωτικές εισπράξεις του ελληνικού κράτους από την κρουαζιέρα διαμορφώθηκαν στα 418.7 εκατομμύρια ευρώ[4] , υπολειπόμενες κατά -3.3% σε σχέση με το 2018 και κατά -16% σε σχέση με το 2019. Η υστέρηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων ενδεχομένως να οφείλεται στη χαμηλότερη πληρότητα των κρουαζιερόπλοιων κατά το 2022.
Με βάση τα παραπάνω, η διαφαινόμενη μεγέθυνση του τουριστικού προϊόντος της κρουαζιέρας στη χώρα μας χρειάζεται να συνοδευτεί από τη θέσπιση ενός συνολικού στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη του κλάδου τα επόμενα χρόνια. Το σχέδιο αυτό είναι ανάγκη να λαμβάνει υπόψη του, μεταξύ άλλων, τους παρακάτω άξονες :
- Την αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων των περιφερειακών ηπειρωτικών
και νησιωτικών λιμένων έτσι ώστε να μπορούν να υποδεχθούν μεγαλύτερα
κρουαζιερόπλοια και να καλύπτουν παράλληλα τις ισχυρές περιβαλλοντικές
απαιτήσεις που θέτουν οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. - Τη διεύρυνση των ελληνικών λιμένων που θα χρησιμοποιούνται ως homeporting
καθώς όλες οι μελέτες δείχνουν ότι τα έσοδα στους λιμένες homeporting είναι
ιδιαίτερα πιο αυξημένα σε σχέση με τους λιμένες transit τόσο ανά
κρουαζιερόπλοιο (ανεφοδιασμός, καύσιμα κλπ.) όσο και ανά επιβάτη (μεταφορές
και διαμονή πριν και μετά το πέρας της κρουαζιέρας). - Την αναβάθμιση των υποδομών και των τουριστικών υπηρεσιών σε όλες τις
περιοχές της χώρας που δύνανται να φιλοξενήσουν επιβάτες κρουαζιέρας. Ιδίως
για τη μετατροπή των λιμένων σε homeporting απαιτείται αναβάθμιση των
υποδομών (καταλυμάτων, δημόσιων συγκοινωνιών, εύκολης πρόσβασης κλπ.). - Την περαιτέρω τουριστική προβολή του φυσικού πλούτου, της πολιτιστικής
κληρονομιάς και των ιδιαίτερων και πολύμορφων χαρακτηριστικών που
συναντώνται σε κάθε γωνιά του γεωγραφικού χώρου της Ελλάδας. - Την προοπτική ναυπήγησης/νηολόγησης κρουαζιερόπλοιων που θα φέρουν την
ελληνική σημαία.
Ο σχεδιασμός και η αξιοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου ανάπτυξης της κρουαζιέρας στη χώρα μας τα επόμενα χρόνια μπορεί όχι μόνο να ενισχύσει τις θετικές προοπτικές του κλάδου αλλά και να του δώσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας.
[1]Home Port καλείται το λιμάνι το οποίο χρησιμοποιείται ως βάση του κρουαζιερόπλοιου. Από εκεί ξεκινά ή
τελειώνει το ταξίδι ενώ αποτελεί το λιμάνι όπου το κρουαζιερόπλοιο ανεφοδιάζεται σε τρόφιμα, καύσιμα κλπ
[2]2022_statistika_stoixeia_krouazieras.pdf (elime.gr)
[3]https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/grafeio-typoy/anazhthsh-enhmerwsewn/enhmerwseis?announcement=ef065df1-931f-49dc-8b3c-c2379f461c55
[4]Στα δημοσιευμένα στοιχεία της ΤτΕ δεν υπολογίζονται εισπράξεις από την Έρευνα Συνόρων.